فرش دستباف یکی از انواع فرش‌ها است که از نظر نحوه بافت، جنس الیاف، قیمت، رنگ‌بندی، طرح و نقش، نحوه چله‌کشی و … تفاوت‌های زیادی با فرش‌های ماشینی دارد به همین دلیل نگهداری، شستشو و تمیز کردن آن نیز چالش‌ها و حساسیت‌های خاص خود را به همراه دارد. برای شستن فرش دستباف در خانه لازم است که به نکات و موارد مختلفی توجه داشت، چرا که نحوه شستن این فرش‌ها با فرش‌های ماشینی متفاوت است و بهتر است که توسط افراد متخصص و ماهر انجام گردد. در حقیقت بهترین روش برای شستن فرش‌های دستباف استفاده از خدمات شرکت‌های قالیشویی است اما افرادی که تمایل دارند در منزل اقدام به شستن فرش نمایند باید به نکات مهم آن توجه داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی نحوه شستن فرش دستباف در خانه پرداخته خواهد شد.
اهمیت شستن فرش‌های دستباف
به صورت کلی فرش‌ها از کاربردی‌ترین ارکان دکوراسیون منزل هستند و همواره تحت ترافیک، رفت‌وآمد و نشست‌وبرخاست‌های متعددی می‌باشند و همین امر باعث می‌شود که پتانسیل بالایی برای جذب آلودگی‌ها و لکه‌های مختلف داشته باشند. رنگ فرش‌ها بعد از مدتی ممکن است کدر شده و زیبایی و جذابیت آن‌ها کاسته شود به همین دلیل باید شسته شوند. در اصل شستن فرش دستباف می‌تواند به افزایش طول عمر فرش، جلوگیری از پوسیدگی، برگرداندن زیبایی و … کمک کند. نحوه شستشوی فرش‌های دستباف نیز به دلیل نحوه بافت آن‌ها، جنس الیاف، رنگ، میزان آلودگی‌ها و … با شستن فرش‌های ماشینی متفاوت است. چنانچه فرد از دانش، مهارت و تخصص کافی برخوردار نباشد ممکن است فرش دچار آسیب و خسارت شده و از ارزش آن کاسته شود.
نحوه شستن فرش دستباف در خانه
در حقیقت محل و مکان شستن فرش دستباف اهمیتی ندارد و چنانچه این فرش‌ها در منزل یا شرکت‌های قالیشویی شسته می‌شوند باید به نکات و مراحل مختلفی توجه داشت تا فرش دچار آسیب نشود. مراحل اصلی شستن فرش دستباف در خانه به شرح زیر هستند.
غبارروبی اولیه فرش
اولین مرحله از مراحل شستن فرش دستباف در منزل، گردگیری و غبارروبی آن است. در این مرحله باید با استفاده از جاروبرقی اقدام به گردگیری فرش نموده و هرگونه گرد و غبار و ذرات آلودگی که به بافت و الیاف فرش نفوذ کرده را حذف کرد. گردگیری اولیه فرش باعث می‌شود که سایر مراحل شستشوی آن ساده‌تر شده و گردوغبار موجود در بافت فرش در زمان شستشو به الیاف فرش نچسبد.
آزمون رنگ فرش
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در شستن فرش‌های دستباف باید به آن توجه داشت آزمون رنگ است. قبل از اقدام به خیس کردن فرش و شستن آن باید با استفاده از یک دستمال سفید مرطوب قسمتی از فرش را خیس کرد و از عدم رنگ دهی آن اطمینان حاصل کرد. از آنجایی که در بافت فرش‌های دستباف از الیاف و رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود ممکن است در زمان شستشو دچار تغییر و تداخل رنگ شده و آسیب ببینند به همین دلیل قبل از اقدام به شستشو باید از عدم رنگ دهی آن مطمئن شد.
خیس کردن فرش و شستشو با مواد شوینده
مرحله سوم از شستن فرش دستباف در خانه بعد از گردگیری و آزمون رنگ، خیس کردن فرش است و برای این کار باید فرش را بر روی یک سطح همواره و تمیز پهن کرده و با استفاده از آب ولرم سطح فرش را خیس کرد. بعد از آنکه سطح فرش کاملاً خیس شده و آب به تمام لایه‌های الیاف و بافت آن نفوذ کرد می‌توان مواد شوینده را به فرش اضافه کرد. برای این کار باید مقداری شامپو فرش را با آب ترکیب کرده و به‌خوبی مخلوط کرد و سپس با استفاده از یک برس نرم و کف حاصله اقدام به تمیز کردن فرش نمود. برای شستن فرش‌های دستباف باید از برس های نرم استفاده کرد تا آسیبی به بافت آن وارد نشود.
آبکشی فرش دستباف
در مرحله چهارم و بعد از اتمام شستشوی فرش می‌توان اقدام به آبکشی فرش نمود. باید توجه داشت که قبل از آبکشی فرش باید از تمیز شدن کامل فرش اطمینان حاصل کرد. با آبکشی کردن فرش آلودگی‌ها و مواد باقی مانده در منافذ و الیاف فرش تمیز می‌شود. آبکشی فرش باید تا زمانی که آب زلال و تمیز شود باید ادامه داشته باشد. وجود زرداب به معنی تمیز نشدن کامل فرش است و لازم است که مراحل قبلی دوباره تکرار شود تا فرش کاملاً تمیز شود.
خشک‌کردن فرش
در نهایت و مرحله آخر شستن فرش دستباف در خانه نوبت به آبگیری و خشک کردن فرش می‌رسد. در این مرحله می‌توان فرش را لول کرده و آن را برای مدتی بر روی یک سکو یا چهارپایه قرار داد. بعد از آبگیری کامل فرش می‌توان آن را در یک فضای آزاد و عاری از گرد و غبار پهن کرد. بعد از خشک شدن کامل فرش می‌توان دوباره سطح آن را جارو کشیده و دوباره آن را پهن کرد.
مهم‌ترین نکات شستن فرش دستباف در منزل
فرش‌های دستباف از گران‌قیمت‌ترین، حساس‌ترین و زیباترین زیراندازها و ارکان دکوری منزل هستند و لازم است که در زمان شستشوی آن‌ها به نکات مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- قبل از اقدام به شستن فرش دستباف در خانه حتماً باید فرش از نظر وجود آسیب، پارگی، خوردگی و … بررسی شود و در صورت نیاز تعمیر و ترمیم شود.
- آزمون رنگ فرش دستباف حتماً باید انجام شود.
- در زمان شستن فرش حتماً از مواد شوینده استاندارد و با قدرت اسیدی و بازی مناسب استفاده شود.
- حتماً به دمای آب توجه شود و از شستن فرش با آب داغ یا سرد خودداری شود.
- قبل از شستن فرش حتماً باید گردگیری و غبارروبی آن به خوبی انجام شود.
- قبل از استفاده مجدد از فرش دستباف حتماً باید به خوبی خشک شود تا رطوبت باعث آسیب آن نشود.
- شستن فرش حتی‌الامکان باید توسط افراد متخصص و ماهر انجام شود.
- از نور مستقیم برای خشک کردن فرش استفاده نشود و بعد از خشک شدن کامل باید پرز گیری انجام شود.
- برای خشک کردن این فرش‌ها به‌هیچ‌عنوان نباید از دستگاه‌های گرم‌کننده و حرارتی استفاده کرد.
بهترین روش شستن فرش دستباف
هر چند که با رعایت مراحل و نکات گفته شده می‌توان به سادگی عملیات شستن فرش دستباف در خانه را عملی کرد اما با توجه به حساسیت‌های ویژه‌ای که این فرش‌ها دارند، بهترین روش استفاده از خدمات شرکت‌های قالیشویی است. این شرکت‌ها از تجهیزات مدرن و اتوماتیک استفاده کرده و با برخورداری از نیروهای متخصص و مواد شوینده استاندارد به بهترین شکل ممکن فرش‌ها را تمیز می‌کنند. قیمت قالیشویی نیز با توجه به خدمات، نحوه شستشو، سرعت انجام کار، صرفه‌جویی در زمان و انرژی و … بسیار به‌صرفه‌تر از روش‌های سنتی و خانگی است.
جمع‌بندی نهایی
فرش دستباف به واسطه نحوه بافت، نوع الیاف، جنس رنگ، طرح و نقشه، قیمت و … از ارزش مادی و حساسیت‌های بیشتری نسبت به فرش‌های ماشینی برخوردار است و در زمان شستن آن‌ها باید به نکات مختلفی توجه داشت. گردگیری، آزمون رنگ، خیس کردن، آبکشی، آبگیری و خشک کردن مهم‌ترین مراحل شستن این فرش‌ها در منزل هستند اما باید به سلامت فرش، دمای آب، نوع مواد شوینده، محل شستشو، نحوه خشک شدن و … توجه داشت تا فرش دچار آسیب و خسارت نگردد.
