فرش را می‌توان یکی از اصلی‌ترین ارکان دکوراسیون خصوصاً در کشور ایران دانست و امروزه از تنوع بسیار زیادی از نظر نحوه بافت، جنس مواد و الیاف سازنده، سایز و اندازه، میزان شانه و تراکم، طرح و نقش و رنگ‌بندی و … برخوردار است. فرش‌های دستباف ازجمله فرش‌هایی هستند که معمولاً در بافت آن‌ها از الیاف‌های طبیعی مانند پشم، نخ، ابریشم و … استفاده می‌شود و از ارزش مادی بالایی نیز برخوردارند.
این فرش‌ها در مقایسه با فرش‌های ماشینی از ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردارند و نحوه نگهداری از آن‌ها نیز متفاوت است. هرچند که بسیاری از آلودگی‌ها و لکه‌ها فقط با شستشو از بین می‌روند اما شستن مکرر فرش‌های دستباف می‌تواند باعث آسیب دیدن و کاهش ارزش آن‌ها شود به همین دلیل بهتر است که از روش‌های دیگری برای تمیز کردن و نظافت آن‌ها استفاده کرد. در ادامه مطلب به بررسی مهم‌ترین روش‌های تمیز کردن فرش دستباف بدون شستن پرداخته خواهد شد.
ویژگی های فرش دستباف
برای آگاهی از روش‌ها و راهکارهای تمیز کردن فرش دستباف بدون شستن لازم است که به ویژگی‌ها و مشخصات آن اشراف داشت. مهم‌ترین ویژگی‌ها و شاخصه بارز فرش‌های دستباف نحوه بافت است چرا که توسط نیروهای انسانی بافته شده و هیچ‌گونه تجهیزات و دستگاهی در بافت آن‌ها دخیل نیستند. از دیگر ویژگی‌ها و خصوصیات این فرش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- در بافت این فرش‌ها از مواد، الیاف و رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود به همین دلیل ممکن است در برابر مواد شوینده حساسیت داشته و دچار آسیب شوند.
- این فرش‌ها از درخشندگی بالایی برخوردارند و پرزهای آن‌ها انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
- این فرش‌ها می‌توانند ابعاد مختلفی داشته باشند و گاهی کاملاً متقارن نیستند.
- طول عمر بالا، عایق خوب حرارتی، افزایش زیبایی در صورت پا خوردن و … از دیگر ویژگی‌ها و خصوصیات فرش دستباف هستند.
بهترین روش‌های تمیز کردن فرش دستباف بدون شستن
از آنجایی که در تولید و بافت فرش های دستباف از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود و این فرش‌ها ویژگی های منحصربه‌فردی دارند ممکن است در زمان شستشو دچار مشکلاتی همچون رنگ دهی و تغییر رنگ، کدر شدگی، شل شدگی تار و پود و … شوند. در صورتی که لکه‌ها و آلودگی‌های فرش به‌گونه ای بود که حتماً باید شسته شود بهتر است که از خدمات قالیشویی برای این کار استفاده کرد.
شرکت‌های قالیشویی با برخورداری از نیروهای متخصص، تجهیزات مدرن و مواد شوینده مخصوص به بهترین شکل ممکن و بدون آسیب رساندن به فرش آن را تمیز می‌کنند. ازجمله بهترین راهکارهای تمیز کردن فرش دستباف بدون شستن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
جارو کشیدن مستمر
جارو کردن مداوم فرش می‌تواند بهترین روش جلوگیری از کثیف شدن آن و نیاز به شستشو باشد. در حقیقت جارو کشیدن فرش دستباف باعث می‌شود که آلودگی‌ها، گردوغبار و ذرات مختلف به داخل بافت و الیاف فرش نفوذ نکنند. جارو کشیدن مستمر فرش علاوه بر تمیز کردن ظاهر فرش از بدبو شدن آن جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود که زیبایی و درخشندگی فرش حفظ شود.
لکه گیری سریع فرش
ازآنجایی‌که فرش‌ها از پراستفاده‌ترین ارکان دکوراسیون هستند پتانسیل بالایی در جذب آلودگی‌های مختلف دارند. لکه‌گیری سریع فرش از بهترین روش‌های جلوگیری از نیاز به شستشوی آن است. زمانی که لکه‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن تمیز شوند، سفت و سخت نمی‌شوند و در نهایت فرش نیازی به شستشو پیدا نخواهد کرد.
زمانی که آلودگی‌ها به عمق الیاف فرش‌ها نفوذ کنند تمیز کردن آن‌ها بسیار سخت خواهد شد و حتماً باید از مواد شوینده استفاده شود اما اگر به سرعت تمیز شوند می‌توان از آسیب دیدن فرش جلوگیری کرده و دیگر نیازی به شستشو نخواهد بود.
استفاده از یخ
گاهی بر روی فرش‌ها مواد چسبنده‌ای همچون آدامس، قیر، چسب و … می‌چسبند که تمیز کردن آن‌ها با استفاده از جاروبرقی و … میسر نیست. در این حالت می‌توان از یخ استفاده کرد. با قرار دادن یخ بر روی سطح لکه‌ها سفت می‌شوند و جدا کردن آن‌ها از سطح فرش آسان‌تر خواهد شد. برای این کار می‌توان چند تکه یخ را در داخل یک نایلون قرار داده و برای مدتی (نیم ساعت) بر روی محل لکه‌ها قرار داد تا کاملاً آن را سفت و فریز کند و در نهایت می‌توان مواد چسبنده را به راحتی از سطح فرش جدا کرد.
استفاده از حرارت
گاهی ممکن است بر روی سطح فرش دستباف موادی همچون شمع ریخته باشد که جدا کردن آن کار ساده‌ای نیست. در این حالت می‌توان از حرارت استفاده کرد و سطح فرش را به حالت قبلی برگرداند. در این روش می‌توان یک پارچه تمیز را روی لکه قرار داد و سپس اتوی داغ را روی آن قرار داد و آن را تا زمان ذوب شدن شمع نگه داشت. زمان که شمع ذوب شود به پارچه چسبیده و از سطح فرش جدا می‌شود. باید توجه داشت که در این روش بهتر است از اتوهای بدون بخار استفاده کرد تا لکه‌ها راحت‌تر تمیز شوند.
استفاده از سرکه
سرکه به عنوان یکی از کاربردی‌ترین مواد می‌تواند استفاده‌های متعددی در منزل داشته باشد. یکی از روش‌های تمیز کردن فرش دستباف بدون شستن استفاده از این ماده شگفت‌انگیز است و در این روش می‌توان مقداری سرکه را با مقداری آب ترکیب کرده و سپس آن را بر روی محل لکه های فرش اسپری کرد. البته باید توجه داشت که قبل از استفاده کامل از این محلول، اثر سرکه را بر روی قسمتی از فرش تست کرد و از عدم رنگ دهی و تغییر رنگ آن اطمینان حاصل کرد.
استفاده از جوش شیرین و نمک
جوش شیرین از دیگر مواد معجزه گری است که حتی در شرکت‌های قالی شویی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده می‌تواند در از بین بردن لکه‌های مختلفی همچون لکه‌های روغن و چربی مؤثر باشد. در این روش باید مقداری جوش شیرین، مقداری نمک و مقداری آب را ترکیب کرده و یک محلول یکدست تهیه کرد. سپس باید یک دستمال یا حوله تمیز را به محلول گفته شده آغشته کرده و محل لکه‌ها را با آن تمیز کرد. این روش می‌تواند علاوه بر تمیز کردن فرش باعث درخشندگی و خوشبو شدن آن شود.
در کنار روش‌های گفته شده می‌توان از روش‌های دیگری همچون استفاده از الکل، استفاده از ترکیبات شرکتی، استفاده از مواد شوینده خانگی و … نیز برای تمیز کردن فرش‌های دستباف بهره برد.
جمع بندی نهایی
فرش‌های دستباف به واسطه نحوه بافت، جنس مواد و الیاف و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود می‌توانند واکنش‌های متفاوتی در برابر آلودگی‌ها و مواد شوینده داشته باشند. ازجمله بهترین روش‌های تمیز کردن فرش دستباف بدون شستن می‌توان به مواردی همچون استفاده از یخ، استفاده از گرما، استفاده از جوش شیرین، استفاده از سرکه، جاروکشی مستمر و … اشاره کرد.
