فرش‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزا و ارکان دکوراسیون داخلی منازل به مرور زمان دچار آلودگی و لکه شده و به شستشو نیاز پیدا می‌کنند. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که افراد بعد از شستن فرش با آن مواجه می‌شوند، سفت شدن الیاف، تار و پود فرش و زمخت شدن آنها است.
امروزه فرش‌ها از تنوع بالایی از نظر نحوه بافت، جنس مواد و الیاف، اندازه و سایز، شانه و تراکم و … برخوردارند و هر کدام از آنها می‌توانند واکنش‌های متفاوتی در برابر مواد شوینده و … داشته باشند. سفت شدن فرش می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد اما می‌توان به سادگی آن را برطرف کرد و نیازی به تعویض فرش نخواهد بود. در ادامه مطلب به بررسی علت سفت شدن فرش بعد از شستن و راهکارهای مقابله با آن پرداخته خواهد شد.
مهم ترین دلایل سفت شدن فرش بعد از شستن
همان‌طور که گفته شد امروزه فرش‌ها از تنوع بسیار زیادی برخوردارند و می‌توانند بر اساس فاکتورهایی همچون نحوه بافت، تعداد شانه و تراکم، نوع الیاف، سایز و ضخامت، طرح و نقش و … دسته‌بندی شوند. نخ، ابریشم، پشم، نایلون، پلی‌اکریلیک، پلی‌پروپیلن، پلی‌استر و … از رایج ترین الیاف‌هایی هستند که در تولید فرش به کار می‌روند.
هر کدام از این الیاف ها می‌توانند واکنش‌های متفاوتی به انواع آلودگی‌ها و انواع مواد شوینده داشته باشند. علت سفت شدن فرش بعد از شستن می‌تواند مستقیماً به نوع الیاف بستگی داشته باشد چرا که هر کدام از این الیاف‌ها می‌توانند خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی داشته باشند. از مهم‌ترین دلایل سفت شدن فرش‌ها بعد از شستشو می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
استفاده از مواد شوینده نامناسب
شاید بتوان گفت مهم‌ترین دلیل سفت شدن فرش‌ها بعد از شستشو عدم استفاده از مواد شوینده مناسب است. هر کدام از انواع مواد شوینده می‌توانند از یک PH مخصوص برخوردار باشند و این PH می‌تواند اثرات متفاوتی برای انواع الیاف‌ها داشته باشد. در اصل انتخاب یک ماده شوینده با قدرت اسیدی یا قلیایی مناسب می‌تواند نقش بسیار پررنگی در سلامت فرش ایفا کند.
اگر مواد شوینده‌ای که از قدرت قلیایی بالایی برخوردارند به مدت طولانی در شستشوی فرش استفاده شوند می‌توانند واکنش‌های شیمیایی متفاوتی انجام دهند که در نهایت باعث آسیب دیدن رنگ و بافت فرش شوند. موادی مانند سود سوزآور از جمله موادی هستند که می‌توانند آسیب‌های جدی به فرش‌ها وارد کنند. در زمان شستن فرش با مواد شوینده صنعتی حتماً باید به صورت مستمر و مرتب میزان زمان شستشو و میزان مصرف شوینده کنترل شود تا آسیبی به بافت و رنگ فرش وارد نگردد.
شستشوی ناقص فرش
دیگر علت سفت شدن فرش بعد از شستن، شستشوی ناقص آن است چرا که اگر مراحل شستن فرش به صورت دقیق و کامل اجرا نشود می‌تواند آسیب‌های جدی به بافت و رنگ آن وارد شود. در حقیقت زمانی که گرد و خاک موجود در الیاف فرش به صورت کامل حذف نشود ممکن است در زمان شستشو بخش بزرگی از آن با ترکیب شدن با آب و مواد شوینده به الیاف فرش چسبیده و از آن خارج نشود.
بعد از خشک شدن فرش و بخار شدن آب آن مواد شوینده و گرد و خاک باقی‌مانده در لابه‌لای الیاف خشک شده و همین امر باعث می‌شود که فرش سفت و سخت شده و حالتی تخته‌ای به خود بگیرد.
معمولاً این مشکل در فرش‌هایی که دارای پرزهای بلندی هستند بیشتر مشاهده می‌شود چرا که پرز بلند فرش باعث می‌شود آلودگی‌ها، ذرات گرد و غبار، مواد شوینده و … راحت‌تر در لایه میانی الیاف و بافت فرش قرار بگیرند و آبکشی و تمیز کردن آنها نیاز به دقت بالاتری دارد.
شستشوی بیش ازحد
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل سفت و سخت شدن فرش‌ها بعد از شستن، شستشوی مکرر آنها است. زمانی که فرش‌ها به صورت مستمر با استفاده از مواد شوینده صنعتی و شیمیایی شسته می‌شوند، الیاف و رنگ آنها دچار آسیب و خسارت شده و در نهایت این الیاف سفت می‌شوند.
همچنین استفاده از آب با دمای نامناسب نیز می‌تواند علت سفت شدن فرش بعد از شستن باشد. زمانی که آب با دمای نامناسب جذب الیاف فرش می‌شود ممکن است باعث آسیب دیدن آن شود و همین امر می‌تواند منجر به سفت و سخت شدن بافت و تار و پود آن گردد.
استفاده از آب سخت
علاوه بر آب با دمای نامناسب، آب سخت نیز می‌تواند یکی از دلایل اصلی سفت شدن فرش باشد. آب سخت می‌تواند شامل مواد معدنی مختلفی همچون کلسیم، منیزیم و همچنین نمک‌های معدنی دیگر باشد. تجمع این مواد معدنی بر روی الیاف فرش باعث می‌شود که سفت و سخت شده و ظاهری ناپسند به خود بگیرد. سختی آب می‌تواند درجه‌های متفاوتی داشته باشد اما بهتر است که از آب با سختی متعادل برای شستن فرش‌ها استفاده کرد
در کنار موارد گفته شده عوامل دیگری می‌توانند در سفت شدن فرش بعد از شستشو مؤثر باشند که مهم‌ترین آنها شامل عدم آبکشی مناسب فرش در زمان شستشو، عدم خشک شدن مناسب فرش، حساس بودن بافت و الیاف فرش به مواد شوینده، استفاده از برس های سفت و زبر، وارد شدن فشار بیش‌ازحد به فرش در زمان شستشو، خشک کردن نامناسب فرش و قرار دادن آن زیر نور مستقیم آفتاب یا خشک‌کن‌های غیراستاندارد و … هستند.
مهم‌ترین راهکارهای جلوگیری از سفت شدن فرش
همان‌طور که گفته شد هر کدام از انواع فرش‌های ماشینی و دستباف به واسطه نوع الیاف و متریالی که دارند می‌توانند در برابر مواد شوینده، آلودگی‌ها، نحوه شستشو و … واکنش‌های متفاوتی داشته باشند و حالت نرم و لطیف آنها به سفت و سخت تبدیل شود.
بسیاری از مشکلاتی که باعث سفت شدن فرش می‌شوند خارج از اختیار افراد هستند اما بهترین کار برای جلوگیری از این مشکلات استفاده از خدمات قالیشویی است چرا که این شرکت‌ها می‌توانند با برخورداری از نیروهای متخصص و ماهر، تجهیزات مدرن و پیشرفته و همچنین مواد شوینده مخصوص از وارد شدن هرگونه آسیبی به فرش‌ها جلوگیری کنند. به صورت کلی کسانی که در منزل اقدام به شستن فرش‌ها می‌کنند می‌توانند با رعایت نکات و موارد مختلفی از سفت و سخت شدن فرش جلوگیری کنند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- قبل از شستشوی فرش حتماً باید با استفاده از جاروبرقی اقدام به گردگیری فرش شود تا گرد و غبار موجود در سطح فرش وارد بافت و الیاف نشود و شستشوی آن ساده‌تر گردد.
- برای شستن فرش‌ها حتماً باید از مواد شوینده مناسب با PH متعادل استفاده شود و اثر مواد شوینده نیز بر روی قسمتی از فرش تست گرد.
- برای شستن فرش‌ها نباید از آب با دمای نامناسب (آب بسیار داغ و آب بسیار سرد) و همچنین آب سخت استفاده کرد.
- تمامی مراحل شستن فرش شامل گردگیری اولیه، خیس کرد و شستن، آبکشی نهایی و خشک کردن فرش باید به شکلی اصولی و دقیق انجام شود.
- برای شستن فرش از ابزارهای مناسب و مخصوص استفاده شود.
- از شستن بیش ازحد فرش‌ها خودداری شود.
- حتی الامکان به خاطر وجود لکه‌های جزئی از شستن فرش خودداری شود و از روش‌های دیگر برای تمیز کردن آن استفاده گردد.
- فرش‌های نو و تازه نیازی به شستشو ندارند و می‌توان با جارو کشیدن آن از لکه‌گیری و آلودگی آن و در نهایت آسیب‌هایی همچون سفت شدن جلوگیری کرد.
- افرادی که تخصص و مهارت کافی در شستن فرش ندارند بهتر است که از خدمات شرکت‌های قالیشویی استفاده کنند.
راهکارهای رفع و برطرف کردن سفتی فرش
عوامل و دلایل مختلفی می‌توانند باعث سفتی فرش بعد از شستشو شوند و همان‌طور که گفته شد می‌توان از راهکارهای مختلفی برای جلوگیری از این مشکل و چالش استفاده کرد. چنانچه به هر دلیل افراد قادر به جلوگیری از سفت شدن فرش نشدند و فرش در زمان شستشو دچار آسیب و سفتی شد می‌توان از روش‌ها و راهکارهای ساده‌ای برای برطرف کردن سفتی فرش و برگردان آن به حالت اولیه استفاده کرد که مهم‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
استفاده از محلول آب و گلیسیرین
محلول آب و گلیسیرین می‌تواند به عنوان یک نرم‌کننده عالی عمل کند و الیاف و بافت سفت شده فرش را به حالت قبلی خود برگرداند. برای این کار می‌توان یک قاشق گلیسیرین را با مقداری آب مخلوط کرد و سپس با استفاده از یک برس نرم یا اسفنج تمیز آن را بر روی سطح فرش کشید. سپس باید اجازه داد که فرش در یک محیط با هوای طبیعی خشک شود تا به حالت اولیه خود برگردد.
استفاده از سرکه سفید
سرکه سفید یک ماده معجزه‌گر است که می‌تواند استفاده‌های خانگی متعددی داشته باشد. این ماده می‌تواند به افزایش نرمی و انعطاف فرش کمک زیادی بکند و برای این کار می‌توان مقداری از آن را با مقداری آب ولرم ترکی کرده و با استفاده از یک برس نرم یا اسفنج تمیز آن را بر روی سطح فرش کشید و اجازه داد که فرش در یک محیط طبیعی خشک شود.
استفاده از نرم‌کننده های لباس
علت سفت شدن فرش بعد از شستن می‌تواند متفاوت باشد اما برای برطرف کردن آن می‌توان از نرم‌کننده‌های مخصوص لباس استفاده کرد. این نرم‌کننده‌ها ترکیبات ویژه‌ای دارند که باعث می‌شوند الیاف و بافت فرش نرم و انعطاف‌پذیر شود. برای این کار می‌توان مقداری از نرم‌کننده لباس را با آب ولرم ترکیب کرده و با استفاده از یک اسفنج تمیز یا یک برس نرم سطح فرش آن را به سطح فرش کشیده و اجازه داد که در شرایط طبیعی خشک شود
استفاده از بخار آب
استفاده از بخار آب نیز می‌تواند یکی از روش‌های کاربردی برای برطرف کردن و رفع سفتی فرش باشد. در این روش می‌توان از یک دستگاه بخار استفاده کرد و به آرامی سر دستگاه را بر روی الیاف فرش کشید به‌گونه‌ای که بخار به ریشه و بافت فرش نفوذ کند. در این روش حتی می‌توان مقداری مواد نرم‌کننده لباس به داخل دستگاه ریخت تا الیاف فرش بهتر نرم شوند.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که بعد از استفاده از هر کدام از روش‌های گفته شده و برای کسب نتیجه بهتر لازم است که از یک جاروبرقی پرقدرت استفاده کرد و در فرش را در جهات مختلف جارو کرد تا هرگونه ذرات باقی‌مانده که باعث سفتی الیاف می‌شوند از فرش خارج شود.
شستن مجدد فرش
چنانچه میزان سفتی و سختی فرش به‌گونه‌ای بود که با روش‌های قبلی نتوان آن را برطرف کرد چاره‌ای جز شستن مجدد فرش نخواهد بود. در این روش بهتر است که از خدمات شرکت‌های قالیشویی استفاده شود چرا که این شرکت‌ها از نیروهای متخصص برخوردار بوده و می‌توانند با استفاده از تجهیزات مدرن و مواد شوینده مناسب علاوه بر تمیز کردن کامل آلودگی‌ها، اقدام به ترمیم فرش در صورت نیاز بکنند.
جمع بندی نهایی
یکی از مشکلاتی رایجی که بسیاری از افراد بعد از شستن فرش‌ها با آن مواجه می‌شوند سفت شدن بافت و الیاف فرش است. مهم‌ترین علت سفت شدن فرش بعد از شستن می‌تواند شستشوی ناقص فرش، انتخاب مواد شوینده نامناسب، شستشوی بیش‌ازحد، استفاده از آب سخت و … باشد.
برای جلوگیری از این مشکل می‌توان از راهکارهایی همچون انتخاب مواد شوینده مناسب، استفاده از خدمات قالیشویی، نظافت و نگهداری بهتر فرش و … استفاده کرد و در صورت سفت شدن فرش نیز می‌توان از روش‌هایی همچون استفاده از محلول آب و گلیسیرین، استفاده از سرکه سفید، استفاده از نرم‌کننده‌های لباس، استفاده از بخار آب و شستن مجدد فرش برای برگرداندن فرش به حالت اولیه بهره برد.
