فرش‌ها به عنوان محبوب‌ترین زیرانداز در سراسر دنیا شناخته شده و می‌توانند نقش ویژه‌ای در زیبایی و جذابیت دکوراسیون داشته باشند به همین دلیل امروزه و با پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف انواع مختلفی از فرش‌های دستباف، ماشینی و … در دسترس هستند. هر کدام از انواع فرش‌ها می‌توانند طول عمر مشخصی داشته باشند اما عوامل و پارامترهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث کاهش یا افزایش طول عمر آن‌ها شوند. یکی از اصلی‌ترین عواملی که باعث کاهش طول عمر و غیر قابل استفاده بودن آن می‌شود پوسیدگی است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در حقیقت پوسیدگی فرش می‌تواند به صورت سطحی یا عمقی باشد و این عارضه در اثر عواملی رطوبت، حرارت، نور خورشید، پا خوردگی و … ایجاد خواهد شد. در ادامه مطلب به بررسی کامل پوسیدگی و عوامل ایجاد آن و همچنین راهکارهای جلوگیری از پوسیدگی فرش پرداخته خواهد شد.
پوسیدگی و انواع آن
پوسیدگی فرش می‌تواند تعاریف متعددی داشته باشد اما به صورت کلی هر فاکتوری که موجب شل شدن، پارگی و از هم گسیختگی تاروپود فرش شود پوسیدگی نامید می‌شود. پوسیدگی فرش می‌تواند خسارت‌های زیادی به آن وارد کند به‌گونه‌ای که گاهی حتی امکان ترمیم فرش نیز وجود نخواهد داشت. پوسیدگی فرش می‌تواند به دو شیوه مختلف صورت بگیرد.
پوسیدگی سطحی
پوسیدگی سطحی به نوعی از پوسیدگی گفته می‌شود که آسیب زیادی به بافت اصلی فرش وارد نمی‌شود و می‌توان به راحتی آن را ترمیم کرد.
پوسیدگی عمقی
پوسیدگی عمقی به نوعی از پوسیدگی‌ها گفته می‌شود که بافت فرش، تاروپود و رنگ آن به شدت دچار آسیب شده است و ترمیم آن بسیار سخت یا غیر ممکن خواهد بود.
دلایل پوسیدگی فرش و نشانه‌های آن
قبل از آشنایی با راهکارهای جلوگیری از پوسیدگی فرش لازم است که با عوامل و دلایلی که باعث آن می‌شوند به خوبی آشنا شد. در حقیقت پوسیدگی فرش‌ها می‌توان دلایل مختلفی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- قرار گرفتن فرش در معرض رطوبت برای مدت طولانی
- شستشوی فرش با مواد شوینده و پاک‌کننده‌ای نامناسب
- عدم شستشوی استاندارد و اصولی فرش‌ها
- وارد شدن فشار و ضربه‌های شدید به فرش
- پهن شدن فرش در محیط ناتراز و وجود درز، ترک و ناهمواری در زیر آن
- قرار گرفتن فرش زیر نور مستقیم خورشید برای مدت‌های طولانی
- عدم جابجایی مناسب و عدم هواخوری فرش
- پهن کردن فرش بر روی سطوح آهکی، سفالی و گچی
- استفاده بلندمدت و بیش‌ازحد از فرش و سائیدگی آن و …
هر کدام از عوامل و دلایل گفته‌شده می‌توانند باعث پوسیدگی در فرش شده که از ابتدا به صورت سطحی بوده و در صورتی که به آن رسیدگی نشود به پوسیدگی عمیق و در نهایت آسیب و خسارت فرش ختم می‌شود. از جمله مهم‌ترین نشانه‌های وجود پوسیدگی در فرش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- قسمت پشتی فرش دچار تغییر رنگ می‌شود و به رنگ سیاه در می‌آید هرچند که این تغییر رنگ ممکن است در اثر پوسیدگی نباشد و باید دلایل آن بررسی شود.
- ساطع شدن بوی نامطبوع از فرش
- جدا شدن پرز و الیاف‌های ریز از فرش
- عدم مقاومت فرش در برابر کشش، فشار، ضربه و … و پاره شدن آن
راهکارهای جلوگیری از پوسیدگی فرش
همان‌طور که گفته شد عوامل و فاکتورهای مختلفی می‌توانند منجر به پوسیدگی‌های سطحی و عمقی در فرش شوند و موجب آسیب دیدن آن‌ها گردند. برای جلوگیری از پوسیدگی فرش می‌توان از راهکارها و شیوه‌های متعددی استفاده کرد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
قرار ندادن فرش در معرض رطوبت
رطوبت اصلی‌ترین دشمن فرش و مهم‌ترین دلیل ایجاد پوسیدگی در آن است. فرش‌هایی که در معرض رطوبت قرار داشته باشند می‌توانند به سرعت دچار آسیب شوند. قرار دادن گلدان بر روی فرش، قرار دادن فرش در جلوی درب حمام و سرویس بهداشتی، قرار دادن فرش در کنار شوفاژ و پنجره و … می‌توانند باعث ایجاد رطوبت در فرش و در نهایت پوسیدگی آن شوند. رطوبت می‌تواند منجر به بیدخوردگی فرش شود و همین امر باعث می‌شود که بسیاری از فرش‌ها قابلیت ترمیم نداشته باشند. همچنین بسیاری از افراد در زمان شستشوی فرش‌ها به خشک شدن کامل فرش توجه ندارند و همین امر می‌تواند منجر به پوسیدگی خصوصاً در فرش‌های دستباف با الیاف‌های طبیعی می‌شود.
انتخاب شوینده‌های مناسب برای شستشوی فرش
انتخاب شوینده مناسب برای شستن فرش یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. امروزه انواع مختلفی از شوینده‌ها در دسترس هستند که هر کدام می‌توانند خواص شیمیایی، اسیدی و قلیایی متفاوتی داشته باشند و اثرات گوناگونی بر روی بافت، الیاف و رنگ فرش‌ها بگذارند. برای انتخاب شوینده مناسب در زمان شستشوی فرش حتماً باید به استانداردهای بهداشتی، نوع فرش، الیاف و رنگ فرش و سایر نکات توجه ویژه‌ای داشت. برای هرکدام از انواع فرش‌های ماشینی و دستباف با رنگ‌ها و الیاف مختلف، شوینده‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی دارند و باید در زمان استفاده توجه زیادی به آن‌ها و نحوه عملکردشان داشت.
شستشوی اصولی فرش‌ها
شستن نامناسب یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌توانند باعث آسیب‌هایی همچون پوسیدگی فرش شود. شستشوی فرش در مراحل مختلفی انجام می‌شود و هر مرحله باید بر اساس اصول و قواعد مناسب و استانداردهای مناسب اجرا شود. بهترین روش برای شستن فرش‌ها استفاده از قالیشویی است چرا که این شرکت‌ها با برخورداری از تجهیزات مدرن، نیروهای متخصص و مواد شوینده مخصوص می‌توانند هر کدام از انواع فرش‌ها را به بهترین شکل ممکن تمیز کنند. در حقیقت اگر هر کدام از مراحل گردگیری، خیس کردن، شستن، آبکشی کردن و خشک نمودن فرش به درستی انجام نشود می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی و پوسیدگی آن گردد.
استفاده مناسب از فرش
همان‌طور که گفته شد قرار گرفتن فرش در معرض نور خورشید برای مدت طولانی، قرار دادن اجسام سنگین بر روی فرش، ریخته شدن مواد و آلودگی‌های مختلف بر روی فرش، عدم جابجایی فرش و ساییدگی آن، قرار گرفتن فرش بر روی سطوح ناهموار و … می‌توانند منجر به پوسیدگی آن شوند به همین دلیل در زمان استفاده از فرش و برای جلوگیری از پوسیدگی فرش باید به تمامی موارد گفته‌شده توجه ویژه‌ای داشت
تعمیر و ترمیم پوسیدگی فرش
زمانی که قسمت پشت فرش سیاه شد می‌توان از یک سوزن بلند و ضخیم برای تشخیص پوسیدگی استفاده کرد. برای این کار باید سوزن را به داخل بافت قسمتی از فرش که علائم پوسیدگی دارد وارد کرد. چنانچه سوزن با صدای شکننده وارد فرش شد نشان دهنده پوسیدگی آن است. پوسیدگی‌های عمیق فرش بسیار به سختی ترمیم می‌شوند و ممکن است هزینه‌های زیادی در برابر داشته باشند اما برای ترمیم و تعمیر اصولی استاندارد انواع پوسیدگی‌ها بهتر است که از خدمات شرکت‌های قالیشویی استفاده شود. در اصل ترمیم ریشه، بیدزدگی، رفع پارگی، رفع پوسیدگی و … نیازمند دانش، مهارت و تخصص است و افراد عادی قادر به انجام آن نخواهند بود و ممکن است باعث آسیب بیشتر فرش شوند.
جمع‌بندی نهایی
فرش‌ها از مهم‌ترین ارکان دکوراسیون بوده و محبوب‌ترین زیرانداز در سراسر دنیا هستند. فرش‌ها می‌توانند بر اساس نوع بافت، جنس الیاف، رنگ‌بندی، طرح و نقش و … تنوع بالایی داشته باشند و هر کدام از یک طول عمر مشخص برخوردارند. از مهم‌ترین عواملی که باعث پوسیدگی فرش می‌شود می‌توان به رطوبت، شستشوی نامناسب، استفاده از شوینده‌های نامرغوب، استفاده نادرست از فرش، فشار زیاد، عدم جابجایی و … اشاره کرد و لازم است که برای جلوگیری از پوسیدگی و آسیب دیدن فرش به نکات زیادی همچون استفاده صحیح، نگهداری مناسب و شستشوی اصولی توجه داشت.
